فرش‌های دستباف بته جقه، به‌ویژه نمونه‌های قم، به‌خاطر طراحی منحصر به‌فرد و کیفیت بالای بافت شناخته شده‌اند. در اینجا به بررسی عواملی که بر کیفیت و دوام این فرش‌ها تأثیر می‌گذارند می‌پردازیم:

1. مواد اولیه و الیاف

• پشم: اکثر فرش‌های بته جقه از پشم طبیعی گوسفند بافته می‌شوند. کیفیت پشم تأثیر زیادی بر نرمی، استحکام و دوام فرش دارد. پشم‌های مرغوب به‌طور طبیعی مقاوم در برابر لکه و آلرژی هستند و دوام بیشتری دارند.
• ابریشم: در برخی فرش‌های بته جقه، ابریشم به‌عنوان نوارهای تزئینی یا در ترکیب با پشم استفاده می‌شود. ابریشم بافتی نرم و براق به فرش می‌بخشد و دوام آن را افزایش می‌دهد.

2. فرایند بافت

• چگالی گره‌ها: تعداد و چگالی گره‌ها (Knot Density) در فرش‌های بته جقه تأثیر زیادی بر کیفیت آن‌ها دارد. هرچه تعداد گره‌ها در واحد سطح بیشتر باشد، فرش نرم‌تر، بادوام‌تر و باجزئیات‌تری خواهد بود.
• فن‌آوری بافت: بافت فرش بته جقه با استفاده از تکنیک‌های سنتی و مهارت‌های ویژه انجام می‌شود که بر استحکام و دوام آن تأثیر می‌گذارد. بافندگان ماهر، با دقت و تجربه بالا، فرش‌هایی با کیفیت بالا تولید می‌کنند.

3. طرح و نقش

• طرح بته جقه: طرح بته جقه، که به‌صورت گل‌های درختی یا برگ‌های درختچه‌ای طراحی شده، می‌تواند تأثیر مستقیمی بر دوام و کیفیت فرش داشته باشد. این طرح‌ها به‌طور معمول با استفاده از تکنیک‌های خاص بافت و رنگ‌آمیزی تولید می‌شوند که بر دوام فرش تأثیرگذار است.

4. رنگرزی و رنگ‌ها

• رنگ‌های طبیعی: استفاده از رنگ‌های طبیعی مانند رنگ‌های گیاهی و معدنی معمولاً کیفیت و دوام فرش را افزایش می‌دهد. رنگ‌های طبیعی معمولاً پایدارتر و کمتر در معرض محو شدن هستند.
• رنگ‌آمیزی مدرن: رنگ‌آمیزی‌های شیمیایی و مدرن می‌توانند به‌طور موقت ظاهری زنده و روشن به فرش ببخشند، اما ممکن است دوام کمتری نسبت به رنگ‌های طبیعی داشته باشند.

5. مراقبت و نگهداری

• تمیز کردن: فرش‌های دستباف بته جقه باید به‌طور منظم و با احتیاط تمیز شوند. استفاده از روش‌های مناسب و غیرمضر برای تمیز کردن به حفظ کیفیت و دوام فرش کمک می‌کند.
• نگهداری: حفاظت از فرش در برابر نور مستقیم خورشید و رطوبت اضافی می‌تواند به جلوگیری از آسیب دیدگی و فرسایش کمک کند. همچنین، قرار دادن فرش در مکان‌هایی با تردد بالا می‌تواند موجب سایش و آسیب به آن شود.

6. تست کیفیت

• آزمایش‌های کیفی: برای اطمینان از کیفیت و دوام فرش، آزمایش‌هایی مانند تست رنگ، تست سایش و تست بافت می‌تواند مفید باشد. این آزمایش‌ها به شناسایی نقاط قوت و ضعف فرش کمک می‌کنند.

7. عوامل محیطی و استفاده

• محیط: شرایط محیطی مانند میزان رطوبت و دما می‌تواند بر دوام و کیفیت فرش تأثیر بگذارد. محیط‌های خشک و دارای دمای پایدار معمولاً برای حفظ کیفیت فرش مناسب‌ترند.
• استفاده: نوع استفاده از فرش، میزان تردد و نوع فعالیت‌ها بر دوام آن تأثیرگذار است. فرش‌هایی که در مکان‌های پرتردد استفاده می‌شوند، به مرور زمان ممکن است نیاز به تعمیر و نگهداری بیشتری داشته باشند.

جمع‌بندی

فرش دستباف بته جقه با کیفیت بالا و دوام طولانی مدت خود، به‌خاطر انتخاب مواد اولیه مرغوب، فرآیند بافت دقیق، و طرح‌های هنری ویژه، شناخته می‌شود. با توجه به عوامل مختلفی که بر کیفیت و دوام آن تأثیر می‌گذارند، مراقبت صحیح و نگهداری مناسب می‌تواند به افزایش عمر مفید و حفظ زیبایی این فرش‌های ارزشمند کمک کند.